ಅಥ ದಶಮೋSಧ್ಯಾಯಃ
ಶ್ರೀಶುಕ ಉವಾಚ--
ಅತ್ರ ಸರ್ಗೋ
ವಿಸರ್ಗಶ್ಚ ಸ್ಥಾನಂ ಪೋಷಣಮೂತಯಃ ।
ಮನ್ವಂತರೇಶಾನುಕಥಾ
ನಿರೋಧೋ ಮುಕ್ತಿರಾಶ್ರಯಃ ॥೦೧॥
ದಶಮಸ್ಯ
ವಿಶುದ್ಧ್ಯರ್ಥಂ ನವಾನಾಮಿಹ ಲಕ್ಷಣಮ್ ।
ವರ್ಣಯಂತಿ
ಮಹಾತ್ಮಾನಃ ಶ್ರುತೇನಾರ್ಥೇನ ಚಾಂಜಸಾ ॥೦೨॥
ಭೂತಮಾತ್ರೇಂದ್ರಿಯಧಿಯಾಂ
ಜನ್ಮ ಸರ್ಗ ಉದಾಹೃತಃ ।
ಬ್ರಹ್ಮಣೋ
ಗುಣವೈಷಮ್ಯಾದ್ ವಿಸರ್ಗಃ ಪೌರುಷಃ ಸ್ಮೃತಃ ॥೦೩॥
ಸ್ಥಿತಿರ್ವೈಕುಂಠವಿಜಯಃ
ಪೋಷಣಂ ತದನುಗ್ರಹಃ ।
ಮನ್ವಂತರಾಣಿ ಸದ್ಧರ್ಮಾ
ಊತಯಃ ಕರ್ಮವಾಸನಾಃ ॥೦೪॥
ಅವತಾರಾನುಚರಿತಂ ಹರೇಶ್ಚಾಸ್ಯಾನುವರ್ತಿನಾಮ್
।
ಪುಂಸಾಮೀಶಕಥಾಃ
ಪ್ರೋಕ್ತಾ ನಾನಾಖ್ಯಾನೋಪಬೃಂಹಿತಾ ॥೦೫॥
ನಿರೋಧೋSಸ್ಯಾನುಶಯನಮಾತ್ಮನಃ
ಸಹ ಶಕ್ತಿಭಿಃ ।
ಮುಕ್ತಿರ್ಹಿತ್ವಾSನ್ಯಥಾರೂಪಂ
ಸ್ವರೂಪೇಣ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಿಃ ॥೦೬॥
ಆಭಾಸಶ್ಚ ನಿರೋಧಶ್ಚ
ಯತಸ್ತತ್ ತ್ರಯಮೀಯತೇ ।
ಸ ಆಶ್ರಯಃ ಪರಂ
ಬ್ರಹ್ಮ ಪರಮಾತ್ಮೇತಿ ಶಬ್ದ್ಯತೇ ॥೦೭॥
ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕೋ ಯಃ
ಪುರುಷಃ ಸೋSಸಾವೇವಾಧಿದೈವಿಕಃ ।
ಯಸ್ತತ್ರೋಭಯವಿಚ್ಛೇದಃ
ಸ ಸ್ಮೃತೋ ಹ್ಯಾಧಿಭೌತಿಕಃ ॥೦೮॥
ಏತದೇಕತಮಾಭಾವೇ ಯದಾ
ನೋಪಲಭಾಮಹೇ ।
ತ್ರಿತಯಂ ತತ್ರ ಯೋ
ವೇದ ಸ ಆತ್ಮಾ ಸ್ವಾಶ್ರಯಾಶ್ರಯಃ ॥೦೯॥
ಪುರುಷೋSಣ್ಡಂ
ವಿನಿರ್ಭಿದ್ಯ ಯದಾಸೌ ಸ ವಿನಿರ್ಗತಃ ।
ಆತ್ಮನೋSಯನಮನ್ವಿಚ್ಛನ್ನಪೋSಸ್ರಾಕ್ಷೀಚ್ಛುಚಿಃ
ಶುಚೀಃ ॥೧೦॥
ತಾಸ್ವವಾತ್ಸೀತ್ ಸ್ವಸೃಷ್ಟಾಸು ಸಹಸ್ರಪರಿವತ್ಸರಾನ್ ।
ತೇನ ನಾರಾಯಣೋ ನಾಮ
ಯದಾಪಃ ಪುರುಷೋದ್ಭವಾಃ ॥೧೧॥
ದ್ರವ್ಯಂ ಕರ್ಮ ಚ
ಕಾಲಶ್ಚ ಸ್ವಭಾವೋ ಜೀವ ಏವ ಚ ।
ಯದನುಗ್ರಹತಃ ಸಂತಿ
ನ ಸಂತಿ ಯದುಪೇಕ್ಷಯಾ ॥೧೨॥
ಏಕೋ
ನಾನಾತ್ವಮನ್ವಿಚ್ಛನ್ ಯೋಗತಲ್ಪಾತ್ ಸಮುತ್ಥಿತಃ ।
ವೀರ್ಯಂ ಹಿರಣ್ಮಯಂ
ದೇವೋ ಮಾಯಯಾ ವ್ಯಸೃಜತ್ ತ್ರಿಧಾ ॥೧೩॥
ಅಧಿದೈವಮಥಾಧ್ಯಾತ್ಮಮಧಿಭೂತಮಿತಿ
ಪ್ರಭುಃ ।
ಪುನಸ್ತತ್ ಪೌರುಷಂ
ವೀರ್ಯಂ ತ್ರಿಧಾSಭಿದ್ಯತ ತಚ್ಛೃಣು ॥೧೪॥
ಅಂತಃ ಶರೀರ ಆಕಾಶೇ
ಪುರುಷಸ್ಯ ವಿಚೇಷ್ಟತಃ ।
ಓಜಃ ಸಹೋ ಬಲಂ
ಜಜ್ಞೇ ತತಃ ಪ್ರಾಣೋ ಮಹಾನಭೂತ್ ॥೧೫॥
ಅನುಪ್ರಾಣಂತಿ ಯಂ
ಪ್ರಾಣಾಃ ಪ್ರಾಣಂತಂ ಸರ್ವಜಂತುಷು ।
ಅಪಾನಂತಮಪಾನಂತಿ
ನರದೇವಮಿವಾನುಗಾಃ ॥೧೬॥
ಪ್ರಾಣೇನ ಕ್ಷಿಪತಾ
ಕ್ಷುತ್ತೃಡಂತರಾ ಜಾಯತೇ ವಿಭೋಃ ।
ಪಿಪಾಸತೋ ಜಕ್ಷತಶ್ಚ
ಪ್ರಾಙ್ಮುಖಂ ನಿರಭಿದ್ಯತ ॥೧೭॥
ಮುಖತಸ್ತಾಲು
ನಿರ್ಭಿಣ್ಣಂ ಜಿಹ್ವಾ ತತ್ರೋಪಜಾಯತೇ ।
ತತೋ ನಾನಾರಸೋ
ಜಜ್ಞೇ ಜಿಹ್ವಯಾ ಯೋಽಧಿಗಮ್ಯತೇ ॥೧೮॥
ವಿವಕ್ಷೋರ್ಮುಖತೋ
ಭೂಮ್ನೋ ವಹ್ನಿರ್ವಾಗ್ ವ್ಯಾಹೃತಂ ತಯೋಃ ।
ಜಲೇ ವೈ ತಸ್ಯ
ಸುಚಿರಂ ನಿರೋಧಃ ಸಮಜಾಯತ ॥೧೯॥
ನಾಸಿಕೇ
ನಿರಭಿದ್ಯೇತಾಂ ದೋಧೂಯತಿ ನಭಸ್ವತಿ ।
ತತ್ರ
ವಾಯುರ್ಗಂಧವಹೋ ಘ್ರಾಣೋ ನಸಿ ಜಿಘೃಕ್ಷತಃ ॥೨೦॥
ಯದಾತ್ಮನಿ ನಿರಾಲೋಕ
ಆತ್ಮಾನಂ ಚ ದಿದೃಕ್ಷತಃ ।
ನಿರ್ಭಿಣ್ಣೇ ಅಕ್ಷಿಣೀ ತಸ್ಯ ಜ್ಯೋತಿಶ್ಚಕ್ಷುರ್ಗುಣಗ್ರಹಃ ॥೨೧॥
ಬೋಧ್ಯಮಾನಸ್ಯ
ಋಷಿಭಿರಾತ್ಮನಸ್ತಜ್ಜಿಘೃಕ್ಷತಃ ।
ಕರ್ಣೌ ಚ
ನಿರಭಿದ್ಯೇತಾಂ ದಿಶಃ ಶ್ರೋತ್ರಂ ಗುಣಗ್ರಹಃ ॥೨೨॥
ವಸ್ತುನೋ
ಮೃದುಕಾಠಿನ್ಯ ಲಘುಗುರ್ವೋಷ್ಣಶೀತತಾಮ್ ।
ಜಿಘೃಕ್ಷತಸ್ತ್ವಙ್
ನಿರ್ಭಿಣ್ಣಾ ತಸ್ಯಾಂ ರೋಮಮಹೀರುಹಾಃ ।
ತತ್ರ
ಚಾಂತರ್ಬಹಿರ್ವಾತಸ್ತ್ವಚಾ ಲಬ್ಧಗುಣಾವೃತಃ ॥೨೩॥
ಹಸ್ತೌ
ರುರುಹತುಸ್ತಸ್ಯ ನಾನಾಕರ್ಮಚಿಕೀರ್ಷಯಾ ।
ತಯೋಸ್ತು
ಬಲವಾನಿಂದ್ರ ಆದಾನಮುಭಯಾಶ್ರಯಮ್ ॥೨೪॥
ಗತಿಂ ಚಿಕೀರ್ಷತಃ
ಪಾದೌ ರುರುಹಾತೇSಭಿಕಾಮತಃ ।
ಪದ್ಭ್ಯಾಂ ಯಜ್ಞಃ
ಸ್ವಯಂ ಹವ್ಯಂ ಕರ್ಮ ಯತ್ ಕ್ರಿಯತೇ ನೃಭಿಃ ॥೨೫॥
ನಿರಭಿದ್ಯತ ಶಿಶ್ನೋ
ವೈ ಪ್ರಜಾನಂದಾಮೃತಾರ್ಥಿನಃ ।
ಉಪಸ್ಥ ಆಸೀತ್ ಕಾಮಾನಾಂ
ಪ್ರಿಯಂ ತದುಭಯಾಶ್ರಯಮ್ ॥೨೬॥
ಉತ್ಸಿಸೃಕ್ಷೋರ್ಧಾತುಮಲಂ
ನಿರಭಿದ್ಯತ ವೈ ಗುದಮ್ ।
ತತಃ ಪಾಯುಸ್ತತೋ
ಮಿತ್ರ ಉತ್ಸರ್ಗ ಉಭಯಾಶ್ರಯಃ ॥೨೭॥
ಆಸಿಸೃಕ್ಷೋ ಪುರಃ
ಪುರ್ಯಾಂ ನಾಭಿದ್ವಾರಮಪಾವೃತಮ್ ।
ತತೋ ಪಾನಸ್ತತೋ
ಮೃತ್ಯುಃ ಪೃಥಕ್ತ್ವಮುಭಯಾಶ್ರಯಮ್ ॥೨೮॥
ಆದಿತ್ಸೋರನ್ನಪಾನಾನಾಂ
ಅಸೃಕ್ ಕುಕ್ಷ್ಯಂತ್ರನಾಡಿಕೇ ।
ನದ್ಯಃ ಸಮುದ್ರಾಶ್ಚ
ತಯೋಸ್ತೃಪ್ತಿಃ ಪುಷ್ಟಿಸ್ತದಾಶ್ರಯೇ ॥೨೯॥
ನಿದಿಧ್ಯಾಸೋರಾತ್ಮಮಾಯಾಂ
ಹೃದಯಂ ನಿರಭಿದ್ಯತ ।
ತತೋ ಮನಶ್ಚಂದ್ರ
ಇತಿ ಸಂಕಲ್ಪಃ ಕಾಮ ಏವ ಚ ॥೩೦॥
ತ್ವಕ್ಚರ್ಮಮಾಂಸರುಧಿರ
ಮೇದೋಮಜ್ಜಾಸ್ಥಿಧಾತವಃ ।
ಭೂಮ್ಯಪ್ತೇಜೋಮಯಾಃ
ಸಪ್ತ ಪ್ರಾಣೋ ವ್ಯೋಮಾಂಬುವಾಯುಭಿಃ ॥೩೧॥
ಗುಣಾತ್ಮಕಾನೀಂದ್ರಿಯಾಣಿ
ಭೂತಾದಿಪ್ರಭವಾ ಗುಣಾಃ ।
ಮನಃ ಸರ್ವವಿಕಾರಾತ್ಮಾ
ಬುದ್ಧಿರ್ವಿಜ್ಞಾನರೂಪಿಣೀ ॥೩೨॥
ಏತದ್ ಭಗವತೋ ರೂಪಂ
ಸ್ಥೂಲಂ ತೇ ವ್ಯಾಹೃತಂ ಮಯಾ ।
ಮಹ್ಯಾದಿಭಿಶ್ಚಾವರಣೈರಷ್ಟಭಿರ್ಬಹಿರಾವೃತಮ್
॥೩೩॥
ಅತಃ ಪರಂ
ಸೂಕ್ಷ್ಮತಮಮವ್ಯಕ್ತಂ ನಿರ್ವಿಶೇಷಣಮ್ ।
ಅನಾದಿಮಧ್ಯನಿಧನಂ
ನಿತ್ಯಂ ವಾಙ್ಮನಸೋಃ ಪರಮ್ ॥೩೪॥
ಅಮುನೀ ಭಗವದ್ರೂಪೇ
ಮಯಾ ತೇ ಹ್ಯನುವರ್ಣಿತೇ ।
ಉಭೇ ಅಪಿ ನ ಗೃಹ್ಣಂತಿ
ಮಾಯಾಸೃSಷ್ಟೇ ವಿಪಶ್ಚಿತಃ ॥೩೫॥
ಸ ವಾಚ್ಯವಾಚಕತಯಾ
ಭಗವಾನ್ ಬ್ರಹ್ಮರೂಪಧೃಕ್ ।
ನಾಮರೂಪಕ್ರಿಯಾ
ಧತ್ತೇ ಸಕರ್ಮಾಕರ್ಮಕಃ ಪರಃ ॥೩೬॥
ಪ್ರಜಾಪತೀನ್ ಮನೂನ್
ದೇವಾನೃಷೀನ್ ಪಿತೃಗಣಾನ್ ಪ್ರಥಕ್ ।
ಸಿದ್ಧಚಾರಣಗಂಧರ್ವಾನ್
ವಿದ್ಯಾಧ್ರಾಸುರಗುಹ್ಯಕಾನ್ ॥೩೭॥
ಕಿನ್ನರಾಪ್ಸರಸೋ
ನಾಗಾನ್ ಸರ್ಪಾನ್ ಕಿಂಪುರುಷಾನಪಿ ।
ಮಾತೃರಕ್ಷಃಪಿಶಾಚಾಂಶ್ಚ
ಪ್ರೇತಭೂತವಿನಾಯಕಾನ್ ॥೩೮॥
ಕೂಷ್ಮಾಂಡೋನ್ಮಾದವೇತಾಳಾನ್
ಯತುಧಾನಾನ್ ಗ್ರಹಾನಪಿ ।
ಖಗಾನ್ ಮೃಗಾನ್ ಪಶೂನ್ ವೃಕ್ಷಾನ್ ಗಿರೀನ್ ನೃಪ ಸರೀಸೃಪಾನ್ ॥೩೯॥
ವಿವಿಧಾಶ್ಚತುರ್ವಿಧಾ
ಯೇಽನ್ಯೇ ಜಲಸ್ಥಲನಭೌಕಸಃ ।
ಕುಶಲಾಕುಶಲಮಿಶ್ರಾಣಾಂ
ಕರ್ಮಣಾಂ ಗತಯಸ್ತ್ವಿಮಾಃ ॥೪೦॥
ಸತ್ತ್ವಂ ರಜಸ್ತಮ
ಇತಿ ತಿಸ್ರಃ ಸುರನೃನಾರಕಾಃ ।
ತತ್ರಾಪ್ಯೇಕೈಕಶೋ
ರಾಜನ್ ಭಿದ್ಯಂತೇ ಗತಯಸ್ತ್ರಿಧಾ ॥೪೧॥
ಯದೈವ್ಯೆಕತಮೋSನ್ಯಾಭ್ಯಾಂ
ಸ್ವಭಾವ ಉಪಹನ್ಯತೇ ।
ತದೈವೇದಂ
ಜಗದ್ ಧಾತಾ ಭಗವಾನ್ ಧರ್ಮರೂಪಧೃಕ್ ।
ಪುಷ್ಣಾತಿ ಸ್ಥಾಪಯನ್
ವಿಶ್ವಂ ತಿರ್ಯಙ್ನರಸುರಾದಿಭಿಃ ॥೪೨॥
ತತಃ
ಕಾಲಾಗ್ನಿರುದ್ರಾತ್ಮಾ ಯತ್ ಸೃಷ್ಟಮಿದಮಾತ್ಮನಃ ।
ಸನ್ನಿಯಚ್ಛತಿ ತತ್
ಕಾಲೇ ಘನಾನೀಕಮಿವಾನಿಲಃ ॥೪೩॥
ಇತ್ಥಂಭಾವೇನ ಕಥಿತೋ
ಭಗವಾನ್ ಭಗವತ್ತಮಃ ।
ನೇತ್ಥಂಭಾವೇನ ಹಿ
ಪರಂ ದ್ರಷ್ಟುಮರ್ಹಂತಿ ಸೂರಯಃ ॥೪೪॥
ನ ಚಾಸ್ಯ ಜನ್ಮಕರ್ಮಾಣಿ
ಪರಸ್ಯ ನವಿಧೀಯತೇ ।
ಕರ್ತೃತ್ವಪ್ರತಿಷೇಧಾರ್ಥಂ
ಮಾಯಯಾSರೋಪಿತಂ ಹಿ ತತ್ ॥೪೫॥
ಅಯಂ ತೇ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಕಲ್ಪಃ ಸವಿಕಲ್ಪ ಉದಾಹೃತಃ ।
ವಿಧಿಃ ಸಾಧಾರಣೋ
ಯತ್ರ ಸರ್ಗಾಃ ಪ್ರಾಕೃತವೈಕೃತಾಃ ॥೪೬॥
ಪರಿಮಾಣಂ ಚ ಕಾಲಸ್ಯ
ಕಲ್ಪಲಕ್ಷಣವಿಗ್ರಹಮ್ ।
ಯಥಾ ಪುರಸ್ತಾದ್
ವ್ಯಾಖ್ಯಾಸ್ಯೇ ಪಾದ್ಮಂ ಕಲ್ಪಮಿಮಂ ಶೃಣು ॥೪೭॥
ಶೌನಕ ಉವಾಚ--
ಯದಾಹ ನೋ ಭವಾನ್
ಸೂತ ಕ್ಷತ್ತಾ ಭಾಗವತೋತ್ತಮಃ ।
ಚಚಾರ ತೀರ್ಥಾನಿ
ಭುವಸ್ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಬಂಧೂನ್ ಸುದುಸ್ತ್ಯಜಾನ್ ॥೪೮॥
ಕುತ್ರ
ಕೌಶಾರವೇಸ್ತಸ್ಯ ಸಂವಾದೋSಧ್ಯಾತ್ಮಸಂಭವಃ ।
ಯದ್ವಾ ಸ
ಭಗವಾಂಸ್ತಸ್ಮೈ ಪೃಷ್ಟಸ್ತತ್ತ್ವಮುವಾಚ ಹ ॥೪೯॥
ಬ್ರೂಹಿ ನಸ್ತದಿದಂ
ಸೌಮ್ಯ ವಿದುರಸ್ಯ ವಿಚೇಷ್ಟಿತಮ್ ।
ಬಂಧುತ್ಯಾಗನಿಮಿತ್ತಂ
ಚ ಯಥೈವಾಗತವಾನ್ ಪುನಃ ॥೫೦॥
ಸೂತ ಉವಾಚ--
ರಾಜ್ಞಾ ಪರೀಕ್ಷಿತಾ
ಪೃಷ್ಟೋ ಯದವಾದೀನ್ಮಹಾಮುನಿಃ ।
ತದ್ವೋSಭಿಧಾಸ್ಯೇ
ಶೃಣುತ ರಾಜ್ಞಃ ಪ್ರಶ್ನಾನುಸಾರತಃ ॥೫೧॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ
ಮಹಾ ಪುರಾಣೇ ಪ್ರಥಮಸ್ಕಂಧೇ ದಶಮೋSಧ್ಯಾಯಃ॥
ಭಾಗವತ ಮಹಾ ಪುರಾಣದ ಮೊದಲ ಸ್ಕಂಧದ ಹತ್ತನೇ ಅಧ್ಯಾಯ ಮುಗಿಯಿತು.
॥ಸಮಾಪ್ತಶ್ಚ ದ್ವಿತೀಯಸ್ಕಂಧಃ॥
*********
No comments:
Post a Comment